Gibeon

Gibeon is een zeer klein plaatsje, gelegen aan de westkant van de B1 tussen Mariëntal en Keetmanshoop. Rond 1890 leek het er even op dat Gibeon een goede toekomst tegemoet ging toen De Beers een ader vond waarin zich mogelijk diamanten bevonden. Helaas voor het dorpje is er uiteindelijk niets gevonden en verdwenen na 1910 zelfs de gelukszoekers.

Van groter belang is dr. Paul Range geweest, een geoloog die tussen 1911 en 1913 40 meteorieten heeft verzameld voor diverse musea waaronder een 650 kg wegende meteoriet in Gibeon. De meteoriet is de grootst bekende meteoriet en valt te zien in het South African Museum in Kaapstad.

Elk jaar - in het weekend rondom 29 oktober - wordt hier het Witbooi Herdenkingsfeest gehouden, dat bestaat uit het naspelen van de veldslag bij Vaalgras uit 1905 waarbij Hendrikus Witbooi - leider van de Witbooi Nama - is omkomen. Verder vindt er die dag een processie en traditionele dans en zang plaats.

In 1915 vormde Gibeon nogmaals een belangrijk decor, nu van een veldslag in het kader van de Eerste Wereldoorlog. Op 15 april werd hier de meest bloederige slag geleverd tussen de Duitsers en Zuid-Afrikanen waarbij 29 Zuid-Afrikanen en 30 Duitsers gedood werden. Er werden 188 Duitsers krijgsgevangene gemaakt terwijl het gebied ten zuiden van Gibeon tot Zuid-Afrikaans territorium werd verklaard. De begraafplaats ligt 9 kilometer vanaf het dorp, nabij de B1.

Hendrikus Witbooi was in de jaren rond 1890 leider van de Witbooi Nama die zich sinds 1863 in Gibeon hadden gevestigd. Deze groep Khoi was oorspronkelijk afkomstig van Pella uit Zuid-Afrika waar ze zich overigens in 1814 hadden gevestigd vanuit Namibië. Rond 1850 besloot hoofdman Kido Witbooi om vanuit Pella weg te trekken. In 1863 vestigde de groep zich definitief in Gibeon waar missionaris Jacob Knauer een missiepost had gebouwd rondom een waterdrinkplaats. In 1876 werd de kerk behorend bij de missiepost opgeleverd, maar deze werd enkele jaren later gedurende de oorlogsjaren door Duits springstof vernietigd.

In 1888 overleed Kido Witbooi in een stammenoorlog met een naburige Nama-groep. Hendrik Witbooi werd zijn opvolger. Deze kreeg vooral te maken met de Duitse koloniale macht die hem en zijn groep Nama wilde onderwerpen aan Duits gezag. Hendrik Witbooi besloot in 1889 om zich in de bergen bij Hornkranz te verschansen om van daaruit aanvallen op de Duitse troepen te ondernemen. Nadat de Duitse troepen hen in eerste instantie met rust lieten, is er in 1893 hevig gevochten waarna de Witbooi Nama zich terug moest trekken in het Namib-gebergte. Na veel veldslagen en onderhandelingen zijn de Duitsers en de Nama tot een bestand gekomen waarbij de Witbooi konden terugkeren naar Gibeon en hun grond en wapens konden houden. Hendrik Witbooi bleef als hoofdman aangesteld. Witbooi, op zijn beurt, aanvaardde de Duitse overheersing. Hij is gestorven op 29 oktober 1905 bij de slag van Vaalgras.