Okavango Delta

In het noorden van Botswana ligt de grootste inlandse rivierdelta ter wereld. De Okavango rivier stroomt Botswana binnen vanuit het Angoleze hoogland en wordt vervolgens door een lichte verhoging in het overwegend vlakke landschap midden in de Kalahari tegen gehouden. Hierdoor is een enorme vruchtbare en groene delta ontstaan, rijk aan wild en vogels. De Okavango Delta bestaat uit een labyrint van duizenden grote en kleine stromen en kreken, die kleine eilandjes omringen.

De Okavango Delta bestaat uit grote gebieden met papyrusriet, lage vlakke eilandjes bedekt met bomen, kristalheldere waterwegen en palmen. Men denkt dat de delta langzaam oostwaarts beweegt. Zelfs schijnbaar onbelangrijke gebeurtenissen zoals een nijlpaardenpad kan de koers van het water veranderen over grote gebieden.

De natuur is hier weelderiger en ongerepter dan nergens anders in Afrika. Hier leven verschillende soorten antilopen, maar ook voor de grote Afrikaanse zoogdieren vormt de vruchtbare Okavango Delta een ideale leefomgeving. In de rivieren badderen groepen nijlpaarden er rustig op los en glijden krokodillen als boomstammen door het water. Over de oneindige delta vliegen honderden soorten watervogels, zoals Afrikaanse schaarbekken, visuilen, lelkraanvogels en visarenden.

Tot zo’n 10.000 jaar geleden bevond zich in het midden van Botswana een groot meer - het Makgadikgadi meer - dat zich uitstrekte van de Makgadikgadi zoutpannen tot aan de Okavango en de Chobe rivier. Het meer werd 5 miljoen jaar geleden gevormd door het uiteenwijken van de tectonische platen die het Gondwana kontinent vormde. Het meer was destijds wel 80.000 km² groot en 30 meter diep. Rivieren als de Okavango, Zambezi en Kwando eindigden in die tijd in dit meer.

Door een klimaatwijziging - zo’n 10.000 jaar geleden - begon het Makgadikgadi meer geleidelijk aan op te drogen. Vandaag de dag zijn er alleen nog fragmenten van het oorspronkelijke meer over gebleven, zoals de Okavango Delta, het Ngamimeer en de Makgadikgadi zoutvlakte.

De 1430 km lange Okavango rivier mondt vandaag de dag uit in het het zand van de Kalahari, waardoor hij 15.000 km² van de woestijn van water voorziet. Elk jaar bereikt 11 miljoen kubiekemeter water de delta. Een deel van dit water stroomt nog verder naar het zuiden naar het Ngamimeer. Het water dat de Okavango Delta binnenstroomt is ongewoon puur, vanwege het gebrek aan landbouw en industrieën langs de Okavango rivier. Het water gaat door de zandgrondlagen van de verschillende delta eilanden, en verdampt uiteindelijk waarbij het enorme hoeveelheden zout achterlaat. Dit proces is zo sterk, dat de vegetatie in het centrum van de eilanden verdwijnt en er hier dikke zoutkorsten ontstaan.

De Okavango Delta kan grofweg verdeeld worden in een permanent overstroomd deel in het uiterste noorden van de Delta en een seizoengebonden overstroomd deel in de rest van de Delta. Het uiterste noordelijk deel - de ‘Okavango Panhandle’ - bestaat uit beboste rivieroevers die onmiddellijk grenzen aan de droge bossen van de Kalahari en afhankelijk van de hoeveelheid water uit Angola.

Seizoensgebonden overstromingen

Een belangrijk kenmerk van de Okavango Delta is de seizoensgebonden overstromingen. Deze beginnen halverwege de zomer (dec-mrt) in het noorden van de Okavango Delta. De overstromingen verplaatsen zich in de maanden daarna geleidelijk aan naar het zuiden. Het zuidelijk deel van de Delta bereikt haar hoogste waterstand in de winter (jun-sep). Dit resulteert in een cyclische beweging van het water dat rijst in het noorden als het verdwijnt in het zuiden in de zomer, en rijst in het zuiden als het zakt in het noorden tijdens de wintermaanden. Het water in de Okavango Delta verdampt relatief snel door de hoge temperaturen. Eilanden kunnen geheel onder water verdwijnen tijdens de overstromingen, en weer opduiken aan het eind van het overstromingsseizoen. Met name rond Chief eiland.

Moremi Game Reserve

Het Moremi Game Reserve ligt in het noordoostelijke deel van de Okavango Delta en is het deel van de Delta waar de ondiepe kreken in de zomer (dec-mrt) bijna helemaal droog staan. In deze periode staat er meestal alleen water in de permanente waterwegen rond het Moremi Game Reserve. Het reservaat heeft een dichte begroeiing van acacia’s. Het wild in Moremi is zeer gevarieerd en talrijk. In dit ca. 4900 km² grote gebied - variërend van savannelandschap en moerassige gebieden tot dichte wouden - komen vele antilopensoorten, giraffen, buffels, zebra’s en olifanten voor, maar ook leeuwen, luipaarden en cheeta’s. Moremi is bij uitstek een reservaat om roofdieren te zien, zoals de grote katten, hyena’s, de bedreigde wild dogs en vele roofvogels. Moremi omvat voor een groot gedeelte bos dieren soms lastig te zien zijn. Er lopen in Moremi enorme aantallen olifanten rond, die in het droge seizoen het water opzoeken. De Kwai Rivier in het noordoosten en Chief eiland zijn dan ook de beste gebieden om wild waar te nemen. Beste tijd voor een bezoek aan de Okavango Delta is tussen juli en september, als het weer droog is en het water in het zuidelijk deel van de Delta hoog staat. Tussen mei en augustus is het de beste tijd voor de vogelaars.

Bereikbaarheid

Het grootste deel van de Okavango Delta is alleen per boot, vliegtuigje of mokoro (traditionele uitgeholde boomstam) bereikbaar. Een tocht per mokoro door de Okavango Delta is een belevenis om nooit te vergeten. Een "poler" duwt de mokoro met een lange stok door het ondiepe water, terwijl u op de oevers wilde dieren ziet. Verspreid over dit enorme gebied liggen luxe kleinschalige tented camps (vaak met niet meer dan 8 tenten) van waaruit de gasten - onder begeleiding van lokale gidsen - op safari gaan. Afhankelijk van de ligging van het kamp en de hoeveelheid (permanent) water in de directe omgeving kan dit op verscheidene manieren gebeuren. De meeste kampen in de Okavango Delta bieden bootsafari’s, mokorotochten, wandelsafari’s en bij laag water ook gamedrives met open terreinwagens.

Mensen

De mensen die leven rond en in de Okavango Delta bestaan uit vijf etnische groepen, elk met een eigen etnische identiteit en taal. De Hambukushu, Dceriku, en Wayeyi zijn Bantoe-stammen die zich bezighouden met landbouw, vissen, jagen en het verzamelen van wilde planten. De Bugakhwe en Anikwhe zijn San (bosjesmannen). De Bugakhwe gebruiken zowel het bos als de rivier als bronnen voor voedsel. De Anikhwe gebruiken vooral de rivier. De Okavangodelta staat al enkele honderden jaren onder politieke controle van de Batawana (een Tswana substam). De meeste Batawana leven echter aan de randen van de Delta.

Dieren

De Okavango is het territorium voor een grote variatie aan dieren, met ondermeer Afrikaanse olifanten, de kafferbuffel, het nijlpaard, de litschie waterbok, de lierantilope, de blauwe gnoe, het wildebeest, de giraffe, de nijlkrokodil, de leeuw, de cheetah, het luipaard, hyena’s, wilde honden, de grote koedoe, de sabelantilope, zowel de zwarte als de witte neushoorn, de Watervaraan, zebra’s, het knobbelzwijn en de beerbaviaan. In de Delta komen ook meer dan 400 vogelsoorten voor, zoals de Afrikaanse zeearend, de grijze kroonkraan, en de sacred ibis.

Tsodilo Hills

In de Kalahari - 50km westelijk van de Okavango Panhandle - liggen de Tsodilo Hills. De rotsen rijzen abrupt uit het overwegend vlakke woestijnlandschap. Het is één van de meest heilige plaatsen voor de bosjesmannen. Er zijn zijn een groot aantal oeroude rotstekeningen te zien die opvallende artistiek zijn gemaakt. De heuvels en rotstekeningen zijn tot werelderfgoed verklaard. Bij de heuvels zijn verscheidene wandelroutes uitgezet langs de bezienswaardigheden. De Tsodilo Hills liggen 50km van de verharden weg, bereikbaar via een zandweg die nogal wat 4wd rijervaring vereist.